ตรวจลานสายตา

ผู้ป่วยรายที่ 1

คุณลุงวัย 50 ปี ปวดศีรษะบ่อย ๆ ไปรับการตรวจจากแพทย์ที่อายุรกรรมมาแล้ว สงสัยอาจมีเนื้องอกในสมอง แพทย์ส่งมาตรวจลานสายตา

ผู้ป่วยรายที่ 2

คุณป้าวัย 60 ปี เป็นวัณโรคปอด รักษาด้วยยาประทาน แพทย์ส่งมาตรวจลายสายตาว่ามีผลข้างเคียงจากยารักษาวัณโรคหรือไม่

ผู้ป่วยรายที่ 3

คุณสมศรี ตรวจตาจากคลีนิคต่างจังหวัด หมอแนะนำมารับการตรวจลานสายตาเพื่อยืนยันว่าเป็นต้อหินหรือไม่ ฯลฯ

ทั้ง 3 เหตุการณ์ เป็นส่วนหนึ่งของผู้ป่วยที่มีลานสายตาผิดปกติ หรือนัยหนึ่งต้องใช้การตรวจลานสายตาช่วยการวินิจฉัยโรคที่เป็น แล้วลานสายตาคืออะไร ตรวจและต้องเตรียมตัวรับการตรวจอย่างไร

อาจพูดง่ายๆ ว่า ลานสายตา (visual field) คือความกว้างของการมองเห็นเมื่อตามองตรงมาข้างหน้า ไม่มีการกลอกไปมองหรือหันหน้าไปมอง โดยปกติถ้าตาจ้องตรงข้างหน้า นอกจากเห็นตรงกลางแล้วยังเห็นไปทางหางตาได้ 90° ด้านหัวตาและด้านบน 60° และด้านล่าง 75° (ทั้งนี้โดยไม่กลอกตาหรือขยับศีรษะ) โรคบางโรคอาจจะมีการเห็นลดลง เช่น ด้านหางตาลดลงเหลือ 10° บางโรคอาจไม่เห็นด้านล่าง การตรวจลานสายตาจึงช่วยในการวินิจฉัย

ปัจจุบันการตรวจลานสายตามีการใช้ computer เข้ามาช่วย เรียกกันว่า computerized visual field (CTVF) ทำเป็นโปรแกรมการตรวจที่จุดต่างๆ ทำเป็นโปรแกรมว่าจุดที่ใดบ้าง จำนวนเท่าใด จึงสามารถตรวจซ้ำด้วยโปรแกรมเดิมเพื่อดูว่าอาการเลวลงหรือไม่ ได้ง่ายขึ้น เครื่องตรวจเป็นเครื่องทรงกลมตรงกลางกลวง ผู้ป่วยเข้าไปนั่งอยู่จุดกึ่งกลาง ตรวจตาทีละข้างโดยปิดตาอีกข้างไว้ ใช้ตาข้างจะตรวจจ้องไฟตรงกลาง ไม่กลอกตาให้สัญญาณเมื่อเห็นไฟสว่างเกิดที่ใดก็ตาม