เลนส์แก้วตาเทียม Monofocus : Multifocus IOL
ผู้ป่วยวัย 70 ปี ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นต้อกระจกในตาทั้ง 2 ข้าง และแนะนำให้รับการผ่าตัดต้อกระจกร่วมกับฝังแก้วตาเทียม ผู้ป่วยปกติมีสุขภาพดี ยังทำงานทั่ว ๆ ไปได้ ใช้คอมพิวเตอร์อ่านหนังสือบ้าง ผู้ป่วยสนใจ แต่ยังลังเลว่าระหว่างแก้วตาเทียมชนิด monofocus หรือ multifocus จะเลือกอย่างไหนดี หรือนัยหนึ่ง multifocus ดีกว่าอย่างไร
มีผู้ป่วยกลุ่มหนึ่งที่ไม่ต้องการใช้แว่นตาอีกต่อไป ขอให้ฝังแก้วตาเทียมที่มีหลายโฟกัส (multifocus IOL) เลียนแบบแว่นสายตาที่เรียกกันว่า progressive lens คือแว่นตาที่มองเห็นหลายระยะ สำหรับ IOL ที่มีหลายโฟกัส คิดง่าย ๆ ต้องแบ่งแสงให้ไปโฟกัสในที่ต่าง ๆ ตามกำลังโฟกัสต่าง ๆ ของเลนส์เพื่อเห็นได้ที่ระยะไกล ระยะกลาง และระยะใกล้ แต่ไม่คมชัดนัก มีตัวอย่าง multifocus IOL ชนิดหนึ่ง แบ่งแสงไปโฟกัสที่มองไกลร้อยละ 50 มองระยะกลางร้อยละ 20 มองระยะใกล้ร้อยละ 30 ย่อมทำให้มองได้ทุกระยะแต่ไม่คมชัดมาก แต่ monofucus IOL ซึ่งให้แสงไฟกัสสำหรับมองไกลร้อยละ 100 จึงมองไกลได้ชัดกว่า แต่อ่านหนังสือต้องใช้แว่นช่วย ข้อเสียของ multifocus IOL คือ
- ราคาแพงกว่า
- แสงถูกแบ่งออกไป จึงมองไม่ชัดมาก แต่เห็นได้หลายระยะ
- IOL กลุ่มนี้มีรอยต่อของการเปลี่ยนโฟกัส ทำให้เห็นเป็นวง (halo) หรือ glare (แสงสะท้อน เป็นแฉก ๆ) มากกว่า monofocus IOL
- สายตาจะมัวลงหาก contrast ไม่ดี ในเวลากลางคืนจึงมองไม่ชัด
- ต้องใช้เวลาปรับกับ IOL ที่มีหลายโฟกัสด้วยเวลาที่นานกว่า ยิ่งหากทำตาเดียว คือตาอีกข้างยังเห็นปกติ (เป็นต้อกระจกข้างเดียว) จะมีปัญหามาก ฯลฯ
ผู้ที่เหมาะสมจะใช้ multifocus IOL
- ผู้ที่มี่กิจกรรมประจำวันต้องใช้สายตาหลายระยะ ทั้งมองไกล มองจอคอมพิวเตอร์ และอ่านหนังสือ แต่ไม่จำเป็นต้องคมชัดมาก
- ผู้ที่ไม่ต้องการใช้แว่นอีกเลย
- ควรจะพร้อมฝังเลนส์ชนิดนี้ในตา 2 ข้างในเวลาไล่เลี่ยกัน จะทำให้ปรับตาเข้ากับเลนส์ได้ง่ายกว่า
- ยอมรับการผ่าตัดเพิ่มเติมหากมีปัญหาสายตาที่เหลือ
ผู้ที่ไม่ควรใช้ multifocus IOL
- เคยทำ monofucus IOL มาแล้วข้างหนึ่ง พึงพอใจกับผลข้างที่แล้ว
- ผู้ที่ต้องการความคมชัดมาก โดยเฉพาะบางอาชีพที่เน้นความคมชัด เพราะ multifocus IOL แบ่งแสงออกไปตามระยะโฟกัสต่างๆ จึงเห็นแต่ไม่คมชัด
- ผู้ที่ต้องการใช้สายตาในเวลากลางคืนมาก เช่น ขับรถกลางคืน นักบิน เนื่องจากสายตามัวในภาวะcontrast ต่ำ
- ผู้ที่เคยมีปัญหาในการใช้แว่นตา bifocal หรือ progressive lens มีกจะปรับเข้ากับเลนส์ชนิดนี้ยาก
- ผู้ที่รำคาญและปรับตัวกับ halo และ glare ไม่ค่อยได้
- ผู้ที่คาดหวังมากว่าจะต้องเห็นชัดมากทุกระยะ มีสายตาที่ดีเลิศ คาดว่าจะเป็นไปตาโฆษณา (ซึ่งมักเกินจริง)
อนึ่ง multifocus IOL แต่ละยี้ห้ออาจมีข้อจำกัด ข้อดี ข้อเสียบางอย่างแตกาต่างกัน ควรสอบถามแพทย์ก่อนตัดสินใจ
