สาเหตุของตาแห้ง

สาเหตุของตาแห้ง หลักใหญ่ๆ อยู่ที่

1. ปริมาณน้ําตาน้อยกว่าปกติ
2. น้ําตาระเหยมากกว่าปกติ

I. ปริมาณน้อยกว่าปกติ อาจแบ่งเป็น

1. ภาวะหรือกลุ่มอาการ Sjogren ซึ่งมีทั้งรู้สาเหตุและไม่รู้สาเหตุ ชนิดที่รู้สาเหตุมักพบร่วมกับโรคภูมิคุ้มกันอื่น เช่น โรค SLE (systemic lupus erythematosis) โรค polyarteritis nodosa ตลอดจนโรคเนื้อเยื่อเกี่ยวพันต่างๆ เช่น โรคข้อ rheumatiod เป็นต้น
2. ภาวะน้ําตาน้อยที่ไม่เกี่ยวกับ Sjogren แบ่งได้เป็น 3 หัวข้อใหญ่ ได้แก่
   • 2.1 ต่อมน้ําตาสร้างน้ําตาน้อยแต่กําเหนิดที่ไม่รู้สาเหตุ และที่เกิดจากโรคต่อมน้ําตาอักเสบ sarcoidosis, lymphoma, ภูมิคุ้มกันบกพร่อง, โรค graft versus host, หลังผ่าตัดต่อมน้ําตาทิ้ง ตลอดจนการตัดเส้น ประสาทที่ไปเลี้ยงต่อมน้ําตา
   • 2.2. ท่อจากต่อมน้ําตาอุดตัน (lacrimal gland ducts) พบในโรคริดสีดวงตา, โรค pemphigoid, โรค erythema multiforme ตลอดจนตาที่ได้รับอุบัติเหตุ จากถูกความร้อนและสารเคมี
   • 2.3. สร้างน้ําตาน้อยจากวงจรประสาทถูกกั้น (reflex liyposecretion) ซึ่งอาจเป็น
     1. reflex sensory block (วงจรประสาทตาส่วนรับความรู้สึกถูกกั้น) เป็น afferent pathway พบ ในผู้ป่วยเบาหวาน, ใส่ contact lens, โรค neurotrophic keratopathy, โรคกระจกตาติด เชื้อจาก herpes simplex และ herpes zoster, ได้รับการผ่าตัดตาบริเวณ limbus, ตลอดจนการ ผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา การทําผ่าตัดแก้ไข สายตาสั้นบริเวณกระจกตา (PRK, Lasik) และ ยาหยอดตาบางชนิด เช่น ยาหยอด beta block, ยาชา
     2. reflex motor block (วงจรประสาทส่วนสั่งการ ถูกกั้น) เป็น efferent pathway เช่น เส้น ประสาทสมองคู่ที่ 7 ถูกทําลาย, โรค neurofibromatosis, ยาที่ใช้รักษาโรคทางกาย ต่าง ๆ เช่น antihistamine, ยาทางจิตเวช, ยาก ลุ่ม NSAID, โฮร์โมน เป็นต้น

II. น้ําตาระเหยมากกว่าปกติ เกิดจาก

1. ปัจจัยภายใน ได้แก่ มีปัญหาในดวงตา ได้แก่ โรค meibomian gland dysfunction (MGD) มีเปลือกตาที่ผิดปกติ เช่น เปลือกตา แบะออก (ectropion) หลับตาไม่สนิท ตาโปนตากโรคต่อม thyroid ลูกตาโตกว่าปกติ ตลอดจนผู้ที่ไม่ค่อยกระพริบตา เช่น ผู้ ที่ทํางานหน้า computer นาน ๆ เป็น Parkinson และมีโรคที่ ทําให้ corneal sensitivity ลดลง
2. ปัจจัยภายในอก เช่น ผู้ที่ใช้ contact lens นานๆ ทําให้ corneal sensitivity ลดลง, ไม่ค่อยกระพริบตา น้ําตาที่ฉาบบนผิว contact lens บางลงโดยเฉพาะไขมัน อีกทั้งส่วนประกอบของ เลนส์สัมผัสทําให้น้ําตาระเหยเร็ว และการใส่ contact lens นาน ๆ มักก่อให้มีอาการอักเสบเล็ก ๆ น้อย ๆ ซึ่งส่งผลให้ตาแห้งกว่า ปกติ
   • โรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ มักทําให้ท่อต่อมน้ําตาอุดตัน ร่วมกับน้ําตาระเหยเพิ่มขึ้น
   • การมีผิวตาที่เปลี่ยนไป จากโรคของผิวตาทุกชนิด ทําให้น้ําตา ฉาบที่ผิวไม่ดี เช่น ภาวะขาดวิตามินเอ กลุ่มอาการ steven johnson, การใช้ยาหยอดตาที่มีสาร preservative มาก

   อนึ่ง บางภาวะตาแห้ง เกิดจากทั้ง 2 ปัจจัยหลัก เช่น ผู้ใช้ contact lens โรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ สาเหตุตาแห้งเกิดจากมีการสร้าง น้ําตาน้อยร่วมกับมีการระเหยมาก