อาหารเสริมกับจอตาเสื่อม

ทุกวันนี้ มักมีผู้ป่วยสอบถามจักษุแพทย์ ตามโฆษณาขายอาหารเสริมตามท้องตลาด ในชื่อต่างๆ อ้างสรรพคุณรักษาได้ทุกต้อ แก้ไขน้ำวุ้นตาเสื่อม สายตาเมื่อยล้าจากการใช้ computer นานๆ บางชนิดโฆษณาว่ารักษาได้ทุกต้อโดยไม่ต้องผ่าตัด ผู้ป่วยโรคตาที่สูงอายุกลัวการผ่าตัดจึงหันไปใช้ ทำให้พลาดโอกาสในการได้รับการรักษาที่ถูกต้องในเวลาที่เหมาะสม ตัวอย่างเช่น เป็นต้อหิน ควรจะรับการรักษาที่ถูกต้องทันที กลับไปมัวทดลองอาหารเสริมก่อนจนตามัวมาก หมดหนทางแก้ไข ซึ่งสายเกินที่จะรักษาให้สายตากลับคืน

ตัวยาที่อาหารเสริมเหล่านั้นโฆษณาที่พบบ่อยคือ Lutein และ Zeaxantine ที่จริงทั้ง 2 ตัวเป็นสารในกลุ่ม carotenoid ที่มีในธรรมชาติมากกว่า 600 ชนิด แต่เฉพาะ Lutein และ Zeaxantine พบในแก้วตาและจอจา (โดยพบ Zeaxantine มากที่บริเวณ macula ส่วน Lutein พบมากที่ periphery) ทั้ง 2 ตัวทำหน้าที่ช่วยกรองแสงที่อันตรายเข้าตา ป้องกันรังสีจากแสงแดด ปกป้องเซลล์รับรู้การเห็นถูกทำลาย จึงอาจจะป้องกันหรือช่วยชลอการเกิดต้อกระจกและโรคจอตาเสื่อม (AMD = age related macula degeneration) ได้

มีรายงานการศึกษาจากหน่วยงานในสหรัฐ พยายามศึกษาหาว่า มีอาหารอะไรบ้างที่ชลอการเกิดภาวะ AMD (age-related macular degeneration) เรียกกันว่า AREDS study (age-related eye disease study) โดยทดลองให้ผู้สูงอายุทานวิตามินทุกวันติดต่อกัน 5 ปี ได้แก่ วิตามินซี 500 mg วิตามิน E 400 IU betacarotene 50 mg สังกะสี 80 mg (ปริมาณเหล่านี้ได้มาจากการประชุมตกลงกันของจักษุแพทย์กับเภสัชกรผู้เชี่ยวชาญด้านสารอาหาร) ผลการศึกษาพบว่า สูตรข้างต้นไม่มีผลดี แต่กลับพบว่าเมื่อให้ betacarotene ในผู้ป่วยที่สูบบุหรี่ กลับพบมีผู้ป่วยเป็นมะเร็งปอดมากขึ้น จึงได้ปรับสูตร AREDS เป็น AREDS2 เอา betacarotene ออก เอา Lutein 10 mg และ Zeaxanthine 2 mg Omega3 100 mg และลดปริมาณของสังกะสีจาก 80 mg เหลือ 25 mg ลดการระคายเคืองกระเพาะ copper 2 mg ผลการศึกษาพบว่า

1. ถ้ายังไม่เป็นโรค AMD การรับประทานทั้ง ARDS และ AREDS2 ไม่ได้ประโยชน์ ไม่สามารถป้องกันโรคได้
2. หากเป็น AMD ระยะเริ่มเป็นหรือเป็นเล็กน้อย ก็ไม่ได้ประโยชน์เช่นกัน
3. สำหรับผู้เป็น AMD ระยะกลาง หรือระยะรุนแรง ช่วยลดความเสี่ยงที่จะลุกลามมากขึ้นได้ เรียกว่ามีประโยชน์
4. หากเป็นระยะรุนแรงและสมบูรณ์ ควรใช้อาหารเสริมสูตร ARED2 เพราะ betacarotene ใน AREDS เพิ่มปัจจัยเสี่ยงของมะเร็งปอดในคนสูบบุหรี่

โดยสรุป เราจึงไม่ควรขวนขวายหาอาหารเสริมที่มี Lutein หรือ Zeaxanthin รับประทาน แต่ใช้วิธีเลือกจากอาหารที่มีสารดังกล่าวแทน ซึ่งพบว่ามีมากในพืชสีเขียว เช่น กะหล่ำ ถั่วลันเตา บรอคเคอรี่ ข้าวโพด ไข่ แครอท คะน้า ผักบุ้ง ผักกาดหอม ผักโขม แตงกวา (รวมทั้งเปลือก) ถั่วงอก ฟักทอง กีวี เป็นต้น

ถึงเวลาแล้วที่อย่าไปหลงเชื่อโฆษณายาวิเศษ อาหารเสริมที่มากด้วยคุณภาพ การโฆษณาที่มีผู้ป่วยมาแสดงเป็นตัวตนว่า อาหารเหล่านี้มีคุณภาพ จึงไม่น่าเชื่อถือเป็นส่วนใหญ่ การทานอาหารที่มีพืชสีเขียวก็น่าจะเพียงพอสำหรับคนทั่วไป หากเป็นโรค AMD อยู่ ควรปรึกษาจักษุแพทย์ที่จะทานยาในกลุ่มนี้อย่างไรถึงจะเหมาะสม