การใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์

ดัชนีความปลอดภัยในการใช้ยารักษาโรคในหญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร ที่เรียกกันว่า pregnancy safety index ที่ใช้กันอยู่ รับรองโดยองค์กรอาหารและยาของประเทศสหรัฐเมริกา แบ่งเป็น class ต่างๆ ดังนี้

• Class A เป็นกลุ่มยาที่มีการศึกษาในหญิงตั้งครรภ์ แบบมีกลุ่มควบคุมที่เชื่อถือได้ พบว่าไม่มีอันตรายในไตรมาสแรกหรือเวลาต่อมา จึงเป็นยาที่ปลอดภัยที่สุด
• Class B เป็นกลุ่มยาที่ผ่านการทดลองใช้ในสัตว์ พบว่าไม่มีอันตราย และการใช้ในคนไม่พบรายงานที่มีอันตรายเช่นกัน แต่ไม่มีการทดลองที่มีกลุ่มควบคุม
• Class C เป็นกลุ่มยาที่พบว่ามีอันตรายในสัตว์ แต่ไม่มีรายงานว่ามีอันตรายในคน และไม่มีการทดลองในคนแบบมีกลุ่มควบคุม รวมทั้งกลุ่มที่ไม่ได้ทดลองทั้งในสัตว์และคน
• Class D เป็นกลุ่มที่มีรายงานพบผลข้างเคียงในหญิงมีครรภ์ ยาในกลุ่มนี้จะใช้ในรายที่จำเป็นจริงๆ
• Class X เป็นกลุ่มที่มีอันตรายต่อหญิงตั้งครรภ์เป็นอย่างยิ่ง ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์

โดยสรุป หากยาใดที่มีกำกับไว้ว่าเป็น Class A เป็นยาปลอดภัยที่สุด รองลงมาเป็น Class B, Class C และ Class D ตามลำดับ สำหรับ Class X ห้ามใช้ สำหรับยาหยอดตาบางตัวผ่านรกไปสู่ลูก และออกมาทางน้ำนมได้ เข้าใจว่ามีปริมาณน้อยและไม่ค่อยมีรายงานถึงผลเสียต่อเด็กนัก เพื่อความปลอดภัยควรพิจารณาหยอดยาเฉพาะที่จำเป็นจริง ๆ และเมื่อหยอดยาแล้วควรกดบริเวณหัวตาไว้ 3-4 นาที เพื่อลดการดูซึมของยาเข้าร่างกาย ให้ยามีฤทธิ์อยู่ในดวงตาเท่านั้น

ปัญหาสำหรับหญิงที่เป็นต้อหินอยู่ก่อนตั้งครรภ์ จำเป็นต้องใช้ยาหยอดลดความดันตา ควรจะต้องระวังเป็นพิเศษ แม้ว่ายาลดคามดันตาส่วนใหญ่ไม่ทำให้ทารกเสียชีวิตหรือพิการ แต่อาจมีผลข้างเคียงในผู้ป่วยบางคนได้ด้วยฤทธิ์ของยา ผู้ป่วยที่เป็นต้อหินแล้วตั้งครรภ์ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ และให้ความระมัดระวังเป็นพิเศษ โดย

1. อาจลดการใช้ยา แต่หันมาใช้รักษาด้วยแสงเลเซอร์ชนิด selective laser trabeculoplasty ซึ่งลดความดันตาได้ชั่วคราว ทำให้งดการใช้ยาชั่วคราวไปก่อน
2. กดหัวตาหลังหยอดยาเพื่อลดการดูดซึมของยาเข้าร่างกาย
3. ตามทฤษฎี ยา carbonic anhydrase inhibitor ชนิดรับประทาน ไม่ควรใช้ในไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์ เพราะมีรายงานว่าอาจทำให้เกิดความพิการในทารกได้
4. ยากลุ่ม betablock อาจกดการหายใจของทารกได้
5. ยากลุ่ม prostaglandin มีคุณสมบัติคล้าย oxytocin กระตุ้นมดลูกให้หดตัว อาจทำให้เกิดการแท้งบุตรได้
6. ในบรรดายาลดความดันตา Brimonidine เป็นยาค่อนข้างปลอดภัยอยู่ใน Class B (ตัวอื่นส่วนมากอยู่ใน Class C) แต่อาจกดระบบการทำงานของสมองในทารกแรกเกิด จึงควรงดยาตัวนี้ตอนใกล้คลอด เป็นต้น