Call Center

กัญชารักษาต้อหินได้จริงหรือ?

สืบเนื่องจากมีการประกาศให้กัญชาเข้าบัญชียาหลักแห่งชาติของกระทรวงสาธารณะสุข ให้ผู้ป่วยไปรับฟรีได้ อีกทั้งบอกถึงสรรพคุณต่าง ๆ เช่น ช่วยลดอาการปวดเรื้อรัง โรคเอสด์ โรครูมาตอยด์ โรคลมชัก โรคอัลไซเมอร์ มาสะดุดที่โรคต้อหิน อาจทำให้ผู้ป่วยโรคต้อหินเข้าใจผิดว่าหันมาใช้กัญชาดีกว่า และงดยาทุกอย่างที่เคยรักษาได้ผลมา

Cannabinoid ในกัญชาเป็นกลุ่มสารเคมีมีฤทธิ์คล้ายสารสื่อประสาทในร่างกาย ได้มาจากใบกัญชาแห้ง ประกอบด้วย สารเคมีกว่า 400 ชนิด รวมเรียกว่า cannabinoid สารที่สำคัญใน cannabinoid ที่สะกัดได้ ได้แก่ Tetrahydrocannabinoid (THC), Binolic acid, Cannabidol (CBD), Cannabigerol (CBG) ตัวที่สำคัญที่นำมาใช้คือ THC เนื่องจากเป็นสารคล้ายสารสื่อประสาท จึงออกฤทธิ์เฉพาะส่วนของอวัยวะที่มี receptor เฉพาะ คาดว่าในตาเซลล์ส่วนที่มี receptor นี้ได้แก่ Trabecular meshwork, Nonpigmented ciliary epithelium, Ciliary muscle จึงน่าจะมีผลต่อความดันตาที่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญของการเกิดโรคต้อหิน โดยพบว่า THC เพิ่ม uveoscleral outflow บางการศึกษาพบว่าลด aqueous formation (ในลิง) บ้างก็รายงานว่ามีฤทธิ์ neuroprotection จากการลด glutamate หรือ block glutamate receptor บ้างก็ว่าเป็นสาร antioxidant จึงลดการเสื่อม น่าจะลดความรุนแรงของต้อหินได้

มีรายงานว่า THC สามารถลดความดันตาได้ ตั้งแต่ปี 1971 แต่เริ่มมีการใช้ THC ทางการแพทย์ (medical grade) เมื่อปี 1974 โดยมีผู้ป่วยชายที่มีความดันตาสูงมาก สูงจนมีอาการเห็น halo (แสงรอบดวงไฟ) บังเอิญชายคนนี้ไปสูดกัญชา อาการ halo หายไป

ในการทดลองแรก ๆ พบว่า THC ลดความดันตาลลง 60-65% ทั้งในคนปกติและคนเป็นต้อหิน บางรายงานว่าลดความดันได้ 20% ทั้งกิน สูด หรือแม้แต่ให้ทางหลอดเลือด แต่ฤทธิ์ของยาอยู่ได้แค่ 3-4 ชั่วโมง ถ้าต้องการลดความดันตาลง 3-5 มม.ปรอท ต้องกินยาขนาด 18-28 mg วันละ 6-8 ครั้ง อีกทั้งกัญชาเป็น lipophilic ละลายได้ในไขมัน ไม่ละลายในน้ำ การเตรียมเป็นยาหยอดค่อนข้างยุ่งยาก และยาหยอดที่ปรุงได้มักทำให้แสบตา ตาแดงมาก

หลายรัฐในสหรัฐอเมริกายอมรับการใช้กัญชาเป็นยา โดยเริ่มจาก California ในปี 2015 มีจำนวนรัฐที่อนุมัติให้ใช้ได้ดังภาพ

ในปัจจุบันทั้งชมรมต้อหินอเมริกัน (American glaucoma society), จักษุแพทย์อเมริกัน (American academy ophthalmology), ชมรมต้อหินแคนาดา (Canadian glaucoma society) ยังไม่ยอมรับให้ใช้กัญชารักษาต้อหิน ด้วยเหตุผลฤทธิ์ของกัญชาสั้นเกินไป เทียบกับปัจจุบัน มียาลดความดันตา หยอดวันละครั้งเท่านั้น คือ มีฤทธิ์อยู่ถึง 24 ชั่วโมง ผลข้างเคียงของยา เช่น ง่วง อารมณ์แปรปรวน ขับรถหรือทำภารกิจประจำวันไม่ได้ หากนำมาใช้น่าจะเพิ่มอุบัติเหตุทางรถยนต์มากขึ้น (ผลข้างเคียงแสดงไว้ในตาราง)

ผลข้างเคียงของกัญชา

  • ทางตา- ตาแดง, ตาแห้ง, สู้แสงไม่ได้, หนังตาตก, กล้ามเนื้อรอบตาเกร็ง (blepharospasm nystagmus) , ความสามารถการเพ่งลดลง
  • ทางกาย- หัวใจเต้นเร็ว, ลดความดันโลหิต, กระชุ่มกระชวย, ความจำเสื่อม, ขาดสมาธิ, ลด testosterone, ลดภูมิคุ้มกันร่างกาย
  • กัญชามีฤทธิ์ลดความดันโลหิต ทำให้เลือดไปเลี้ยงขั้วประสาทตาน้อยลง ยิ่งทำให้ติอหินเลวลง อีกทั้งอาจทำให้ผู้ป่วยที่มีภาวะจอตาเสื่อม (AMD) มีอาการแย่ลง

หากท่านเป็นต้อหิน ใช้ยารักษาได้ดีอยู่ อยากลองใช้กัญชา ควรปรึกษาจักษุแพทย์ของท่านก่อน

บทความโดย
ศ.พญ. สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
จักษุแพทย์ รพ. ตา หู คอ จมูก